نمایش باله دختر فرعون
- توسط ماریه سامی
- 6 مهر 1400
باله دختر فرعون در چهار پرده، اولین نمایش حقیقتا موفقیت آمیز پتیپا در میان تمام باله هایی است که پس از آن برای کمپانی باله سلطنتی طراحی نمود. موسیقی آن اثر سزار پوگنی بوده و جولز هنری ورنوی دِ سنت-جورجز و ماریوس پتیپا طراحی حرکت این باله را به عهده داشتند. اولین اجرای جهانی دختر فرعون در سال 1862، در تئاتر کَمِنی باله سلطنتی بولشوی بود.
خلاصه داستان باله دختر فرعون از این قرار است: مرد انگلیسی جوانی به نام لرد ویلسون به همراه دستیار خود، جان بول، در حال سفر در مصر است. هنگامی که در حال گذر از بیابانی هستند که در آن هرم بزرگی قرار دارد، طوفان شن شدیدی به پا شده و این دو مجبور به پناه گرفتن در داخل هرم می شوند. در اینجا آنها تابوت پرنسس اَسپیشیا، دختر محبوب فرعون مصر را می یابند. ویلسون تحت تاثیر مواد افیونی، به خواب عمیقی فرو می رود. در خواب، او به مصر باستان بازگشته و به یک مصری قدیمی به نام تا-هور بدل می گردد.
مومیایی اَسپیشیا به طرز معجره آسایی به زندگی بازگشته و او و تا-هور عاشق یکدیگر می شوند. فرعون، پدر آسپیشیا پس از کش و قوسهای فراوان به این ازدواج راضی میشود. در همین زمان رویای لرد ویلسون خاتمه مییابد و او به شخصیت حقیقی خود بازمیگردد. برای مطالعه داستان کامل این باله و نمایشنامه پردههای مختلف باله دختر فرعون همراه ما باشید.
فهرست مطالب این نوشته
- فهرست مطالب این نوشته
- نمایشنامه باله دختر فرعون
- صحنه اول – پرده اول
- پرده دوم
- پرده سوم
- پرده چهارم
- تاریخچه باله دختر فرعون
- رقصندگان مشهور در باله دختر فرعون
- صحنه پادشاهی زیر آب در باله دختر فرعون
نمایشنامه باله دختر فرعون
صحنه اول – پرده اول
مرد انگلیسی جوانی به نام لرد ویلسون به همراه دستیار خود، جان بول، در حال سفر در مصر است. آنها در حال گذر از بیابان و در نزدیکی اهرام ثلاثه هستند که به چادر تاجران اعراب دعوت میشوند. در این میان طوفان شن شدیدی به پا شده و لرد ویلسون و دستیارش مجبور به پناه گرفتن در داخل یکی از اهرام می شوند.
پرده دوم
لرد ویلسون و جان بول تابوت پرنسس اَسپیشیا، دختر محبوب و زیبای فرعون مصر را می یابند. ویلسون تحت تاثیر مواد افیونی عربی، به خواب عمیقی فرو می رود. او در خواب به مصر باستان بازمیگردد. مومیایی اَسپیشیا به طرز معجره آسایی به زندگی بازگشته و دست خود را بر روی قلب او گذاشته و ناگهان ویلسون به یک مصری قدیمی به نام تا-هور بدل میگردد. تا-هور مجذوب زیبایی پرنسس اَسپیشیا، دختر محبوب و زیبای فرعون مصر شده و دل به او می بازد. آسپیشیا در تاریکی ناپدید میشود و آن دو وی را تا جنگلی دنبال میکنند.
پرده سوم
تاهور آسپیشیا را در جنگل خوابیده یافته و او را بیدار میکند. آسپیشیا نیز عاشق تاهور می شود.
با ورود شکارچیان، آسپیشیا با رمزه، ندیمهی خود، و شکارچیان به شکار شیر میرود و از تا-هور درخواست میکند پنهان شود اما تا-هور آنها را دنبال میکند. در خلال شکار، شیری به اَسپیشیا حمله می کند، اما تا-هور با رها کردن تیری در قلب شیر جان او را نجات میدهد. پدر آسپیشیا با دیدن دخترش در آغوش تا-هور دستور قتل او را صادر میکند اما آسپیشیا با بازگو کردن جریان، سبب میشود تا فرعون، تا-هور را به کاخ دعوت کند.
صحنهی دوم در کاخ فرعون است، زمانی که تا-هور به ملاقات آسپیشیا و عشق خود را به وی ابراز می کند. این در حالی است که فرعون به پادشاه نوبیا قول داده که آسپیشیا را به ازدواج او درآورد. اَسپیشیا و تا-هور با شنیدن این خبر با یافتن کلید در مخفی همراه یکدیگر فرار می کنند. فرعون به محض اینکه از فرار این زوج باخبر میشود، دستور میدهد که محافظان این زوج را تعقیب کرده و بیایند.
صجنهی سوم در کلبهی ماهگیران کنار رود نیل است. هنگامی که تا-هور به همراه ماهیگیران به صید میرود سر و کلهی نوبیا (خواستگار اَسپیشیا) پیدا میشود و آسپیشیا خود را در رود نیل میاندازد. تا-هور نیز دستگیر شده و به مرگ با نیش مار محکوم می شود.
صحنهی بعد در رود نیل است. آسپیشیا از حاکم نیل درخواست دیدار دوبارهی تا-هور را دارد و او را بر فراز آب مشاهده میکند. او درخواست میکند که حاکم نیل به او اجازهی بازگشت به خشکی را بدهد و به خواستهاش نیز میرسد.
در صحنهی پنجم فرعون نگران دخترش است و تا-هور را مقصر میداند که ناگهان آسپیشیا توسط صیادان به قصر فرعون آورده میشود و در آغوش پدر، ماجرای پریدن در نیل و عشقش به تا-هور را بازگو میکند. او با اظهار به اینکه خودش را همراه معشوقش در معرض نیش مار قرار میدهد، فرعون را متقاعد به این ازدواج می کند.
پرده چهارم
رویا به پایان می رسد. تا-هور بار دیگر به لرد ویلسون بدل شده، آسپیشیا به قبر خود بازگشته، و لرد ویلسون به رویای خود فکر میکند.
تاریخچه باله دختر فرعون
باله دختر فرعون اولین نمایش حقیقتا موفقیت آمیز پتیپا در میان تمام باله هایی است که پس از آن برای کمپانی باله سلطنتی طراحی نمود.
اولین اجرای جهانی دختر فرعون در سال ۱۸۶۲، در تئاتر کَمِنی باله سلطنتی بولشوی بود. در خلال تور سال ۱۸۶۱ پتیپا و همسرش، ماریا سوروفشیکووا-پتیپا، طراح رقص و اپرا، جولز هنری ورنوی دِ سنت-جورجز را ملاقات کردند که نمایشنامه این باله را بر اساس رمان The Romance of the Mummy اثر تئوفیل گاتیر تدوین کرد. پتیپا و همسرش در بازگشت از سفر، از موزه مصر در برلین بازدید کردند که الهام بخش پتیپا در طراحی این باله جدید بود. بالاخره تنها ۶ هفته مانده به اولین اجرا، تمرینات سخت این باله آغاز شد و روی صحنه تئاتر کمنی رفت. این اجرای فوقالعاده ثابت کرد که پتیپا قدرت رقابت با رقیب خود، سنت لئون را دارد.
در سال ۱۸۵۹ کارولینا روزاتی، بالرین بزرگ ایتالیایی، طی قراردادی با کمپانی باله سلطنتی، سه فصل در اجراهای این کمپانی به نقش افرینی پرداخت که در آن میان تعدادی نیز اجراهای خیریه بودند. پتیپا مسئول طراحی یکی از این اجراهای خیریه و سزار پوگینی مسئول آهنگسازی آن بودند. در خلال تور سال ۱۸۶۱ پتیپا و همسرش، ماریا سوروفشیکووا-پتیپا، طراح رقص و اپرا، جولز هنری ورنوی دِ سنت-جورجز را ملاقات کردند که نمایشنامه این باله را بر اساس رمان The Romance of the Mummy اثر تئوفیل گاتیرتدوین کرد. پتیپا و همسرش در بازگشت از سفر، از موزه مصری در برلین بازدید کردند که برای طراحی باله جدید پتیپا الهام بخش بود.
بالاخره پس از کش و قوس های بسیاربه دلیل کمبود بودجه، تنها ۶ هفته مانده به اولین اجرا، تمرینات سخت این باله با حضور رزاتی در نقش پرنسس آسپیشیا آغاز شد و با همراهی پتیپا در نقش تا-هور روی صحنه تئاتر کمنی رفت. این اجرای فوقالعاده ثابت کرد که پتیپا قدرت رقابت با رقیب خود، سنت لئون را دارد. پس از رفتن رزاتی از سن پترزبورگ، نقش آسپیشیا به ماریا سوروفشیکووا-پتیپا داده شد، و هنرنمایی او در این نقش تحسین آمیز بود.
اولین بازطراحی پتیپا از باله دختر فرعون در ۲۲ نوامبر ۱۸۸۵ روی صحنه تئاتر مارینسکی رفت. این اجرا بسیار موفقیت آمیز بود و نقش آفرینی بالرین بزرگ، زوچی در این نقش، به خودی خود افتخار بزرگی محسوب میشد. بنا بر گفته حاضران، صدای دوک بزرگ از جایگاه سلطنتی شنیده شد که با اشتیاق زوچی را تشویق می کرد. بالرین مشهور ایتالیایی، زوچی، که برای اجرای باله La Fille mal gardée به سن پترزبورگ آمده بود، به دلیل آسیب دیدگی بالرین نقش آسپیشیا، اویگنیا سوکولووا، که کمتر از ۱۴ روز پیش از اجرا اتفاق افتاد، برای اجرای این نقش فراخوانده شد. زمانی که اعلام شد زوچی در نقش پرنسس آسپیشیا نقش آفرینی می کند، تمام بلیت ها در کمتر از چند ساعت به فروش رسید.
زمانی که ویرجینیا زوچی در ۱۸۸۵ در این باله نقش آفرینی نمود، استفاده از توتوهای رایج در روسیه آن زمان برای او مشکل می نمود، چرا که این دامنها از مدل های رایج در ایتالیا، زادگاه او، بلندتر بودند. به همین دلیل به سفارش او برای راحتی بیشتر در حین رقص، دامن توتوی نقش پرنسس آسپیشیا کوتاهتر دوخته شد، موضوعی که تعجب پتیپا را برانگیخت. خوشبختانه زوچی مانع از هر گونه رسوایی در این مورد شد و اجراهای او در نقش پرنسس آسپیشیا همگی موفق بودند. بالرین های روس از این الگو پیروی کرده و توتوهای روسی از آن پس کوتاهتر شدند.
در اوایل قرن بیستم میلادی، باله دختر فرعون، با دکور کاخ فرعون و یک پادشاهی سحرشده زیر آب، محبوب ترین باله در رپرتوار باله سلطنتی بود. این باله دارای صحنه های دراماتیک کمی بود و هیچگاه قرار نبود نمایشی حزن انگیز باشد، بلکه یک نمایش سرگرمکننده با صحنه هایی متفاوت بود که تماشاگران بیشترین لذت را از تماشای صحنه های آن در سرزمین های دور و عجیب می بردند.
باله دختر فرعون یکی از نمایش های متعددی بود که پس از انقلاب روسیه به دلیل اینکه به نظر مسئولان اتحاد جماهیر شوروی ارزش هنری کمی داشت، دیگر به روی صحنه نرفت.
یکی از بزرگترین دلایل آن این بود که رژیم جدید تصور میکرد این باله مثال عینی دادگاه های سلطنتی نمایشی روسیه است.
این نمایش باله برای آخرین بار در باله سلطنتی سابق در ۱۹۲۸ اجرا شد، و پس از آن به یکی از نمایش های افسانه ای در تاریخ باله پیوست. رودولف نوریف، طراح رقص بزرگ، برای بازطراحی این باله برای آکادمی باله و اپرای پاریس اظهار علاقه نمود اما بیماری و پس از آن فوت او در ۱۹۹۳ مانع از این مهم شد.
اکنون تنها نسخه ای از این باله که اجرا می شود، متعلق به طراح رقص فوانسوی، پیر لاکوت، برای باله بولشوی است که از جهات گوناگون بسیار با طراحی پتیپا متفاوت می باشد. لاکوت برای طراحی خود از موسیقی قدیمی استفاده نکرد چرا که نمیخواست طراحی اش به نسخه پتیپا شباهتی داشته باشد.
سرانجام او کل باله را بازطراحی و حتی تغییرات عدیده ای در موسیقی پوگینی ایجاد نمود. او تعدادی از قطعاتی را که در حافظه معلمش، لیوبوف اگوروا (یکی از بالرین های پتیپا) مانده بود را نیز از نو طراحی کرد.
تلاش لاکوت برای روی صحنه بردن دختر فرعون بر اساس حافظه بالرین ها همیشه موفقیت آمیز نبود. یکی از رقصندگانی که لاکوت برای این کار به او مراجعه کرد، بالرین پریمای بولشوی، مارینا سمیونوا، یکی از بهترین شاگردان آگریپینا واگانوا بود که در طول فعالیت خود تنها یک بار در نقش شاهزاده آسپیشیا روی صحنه رفته بود. دیدار آن دو بیهوده بود چرا که سمیونوا چیزی از اجرای خود در نقش آسپیشیا یا این باله به یاد نمی آورد. باله تئاتر فرعون با طراحی لاکوت موفقیت آمیز بود و به یکی از محبوبترین نمایش ها در رپرتوار باله بولشوی بدل شد.
رقصندگان مشهور در باله دختر فرعون
یکی از صحنه های ابتدای این باله، حضور یک میمون کوچک است که در میان شاخه های درختان جنگل تاب می خورد و مزاحم آسپیشیا و شکارپیان همراه او می شود. باله دختر فرعون در روز نامگذاری تزار نیکولاس دوم در ۶ دسامبر ۱۹۱۶ در باله سلطنتی به اجرا درآمد و در این اجرا نقش این میمون را جورج بلنچین ۱۲ ساله ایفا نمود.
در سال ۱۹۰۹ این باله برای اولین بار در غرب در توری در آلمان توسط رقصندگان باله سلطنتی روسیه و در صدر آنان، آنا پاولوا به عنوان پریما بالرینا، معرفی شد.
در ۱۹۰۸-۱۹۰۹ ماتیلدا کشسینسکایا به پاریس دعوت شد و به عنوان بخشی از اجراهای خود، نسخه مورد علاقه خود از باله دختر فرعون به نام لا کوریگانه را با موفقیت برای علاقمندان پاریسی اجرا کرد.
صحنه پادشاهی زیر آب در باله دختر فرعون
بدون شک خارقالعاده ترین صحنه در باله دختر فرعون صحنه پادشاهی زیر آب است. در این صحنه، آسپیشیا خود را درون رود نیل انداخته تا از دست مزدوران پادشاه نوبیا بگریزد و به اعماق آب های نیل فرو می رود. خداوند با آغوش باز از آسپیشیا استقبال می کند و پس از آن گراند پا د فلوور (رقص گلها)، بازگشت به خاستگاه اجرا می شود. در این رقص دسته جمعی، گروه رقصندگان(که شامل گروهی از کودکان می شود)، رودها، موجها و سزچشمه را نمایش می دهند و شش قطعه بعدی که توسط رقصندگان سولو از کشورهای مختلف اجرا میشوند، نشان دهنده رودهای گوادالکویر از اسپانیا، تمز در انگلستان، راین در آلمان، کونگو در آفریقا، نوا در روسیه و رود تیبر در ایتالیا می باشند. سپس پا د لا ویژن (رقص چشم انداز) اجرا می شود که در آن آسپیشیا یک لحظه عشقش، تا-هور را میبیند و التماس می کند که نزد او بازگردد. این صحنه معادل صحنه ویژن در باله های زیبای خفته و ریموندا است. صحنه پادشاهی زیر آب با بازگشت آسپیشیا به سطح آب با یک صدف غول پیکر به اتمام می رسد.
منبع : petipasociety.com
ترجمه و تلخیص از گروه روبان