نمایش دن کیشوت
- توسط Marieh
- 25 تیر 1398
ماریوس پتیپا، استاد فرانسوی تئاتر حرکت، نمایش دن کیشوت را در سال 1869 از رمان طنز دن کیخوت نوشتهی میگوئل د سروانتس(1615) در چهار پردهی نو و تماشایی طراحی کرد. پس از اجرای این نمایش در تئاتر مارینسکی، برای حدود صد و پنجاه سال نسخه های مختلفی از آن اجرا شد.
موسیقی این نمایش توسط آهنگساز اتریش-چکی، لودویگ مینکوس انجام شده است. این نمایش مملو از صحنهی رقصهای مردمی زینگارا، لولا، مورنا، و هوته است. هوته رقص اسپانیایی دایره واری است که شامل حرکات بسیار سریع پاها همراه با صدای کاستانتس (Castanets) میباشد. شور و هیجان این نمایش موجب محبوبیت آن در بین مردم اروپا شد. در 1873، همکاریها موجب پیشرفت و اجرای دوباره دن کیشوت همراه با پررنگ کردن نقش ضدقهرمان داستان شد.
پیش درآمد
پیش درآمد این نمایش با اجرای رسوم دوره رومانتیک، داستان فردی به نام دون کیشوت را روایت می کند که در بحر داستان حماسههای شوالیهها رفته است. تمام رویاهای او دربارهی عشق ایده آلش، دالسینآ است و خدمتکار او، سانچو پانذا، کشاورز اسپانیایی مهربانی است که او را در سفر همراهی میکند.
این نمایش بر همکاری دو بازیگر اصلی مرد استوار است. این دو، نمایش کوتاه طنزی را اجرا می کنند که در آن اسباب خود را جمع کرده و با یک اسب(روسینانته) و یک الاغ به دنبال ماجراجویی می روند. شکم بزرگ سانچو، و بی دست و پایی و ساده لوحی دن کیشوت و درگیری این دو به وجهی طنز این نمایش می افزاید.
پرده اول
پردهی اول این دو جهانگرد را در بازاری در بارسلونا نشان می دهد. بازار مملو از لباس های رنگارنگ محلی با پس زمینه ای مشابه، و نحوهی ورود کاراکترها نشان از نمایشی عاشقانه و در فضایی روستایی دارد. دن کیشوت به لورنزو(صاحب مهمان خانه) ادای احترام و وفاداری می کند. لورنزو اما سعی دارد عشق کیتری دخترش به بازیلیو، آرایشگر، را معطوف به گاماچه، یک اشراف زاده پولدار کند و با پانذا و دون کیشوت و گاماچه به تعقیب دخترش و معشوق او می روند.
پرده دوم
پردهی دوم داستان فریب خوردن لورنزو را در قالب یک کمدی به تصویر می کشد. در یک مهمانخانه، باسیلیو پس از رویارویی با لورنزو تظاهر به چاقو خوردن می کند با کتک کاری و حرکاتی بی باک و شجاعانه خود را بی گناه جلوه می دهد. او در بستر مرگ به عنوان آرزوی واپسین تقاضای ازدواج با کیتری را دارد، ولی با مخالفت لورنزو و گاماچه روبرو می شود. پس از اینکه گاماچه تقاضای دن کیشوت برای دوئل را رد می کند، دون کیشوت بین این دو عاشق وساطت کرده، لورنزو به رحم آمده و به پیوند به باسیلیو، که از فریبکاری موفقیت آمیز خود شادمان است، رضایت می دهد.
در صحنه دوم پرده دو، دن کیشوت متوهم در مقابل رئیس کولی ها قرار می گیرد. دن کیشوت در حین دیدن نمایش خیمه شب بازی، قهرمان نمایش را با دالسینآ اشتباه می گیرد، با دشمن خیالی می جنگد و با ضربه ای او را بیهوش می کند. طراحی حرکات پرشور، ظریف و پیچیده پتیپا، بر موسیقی حماسی ملودرامیک مینکوس، نمایش را هیجان انگیز می کند که در تقابل با حالت رویایی پیش درآمد آن است.
در صحنه ی سوم او و سانچو پانذا، به جنگلی می رسند و دون کیشوت به خواب می رود، این صحنه رویایی را به تصویر می کشد که در آن، دن کیشوت ساده لوح در میان دختر ها احاطه شده و کیتری را در باغ مجسم می کند که به نقش دولسینآ در آمده است.
پرده آخر
در پردهی آخر دون کیشوت همراه دوک پادشاه است، که او را به جشن دعوت می کند. کیتری و باسیلیو در میان بقیه بازیگران نمایش نامزدی رسمی خود را با اجرای یک پا دِ دِ (حرکات هماهنگ دو نفره) جشن می گیرند. در صحنه دوم، در کاخ دوک، بین دن کیشوت و یک شوالیه خصومت و دشمنی ایجاد می شود. دن کیشوت که از سانسو کاراسکو شکست می خورد، عهد می بندد که در یک سال آینده در قدرت جنگاوری از او جلو بزند و به ماجراجویی خود ادامه می دهد.
دن کیشوت جاودان
به دلیل جذابیت گستردهی داستان رو در رویی عشق و مرگ، دون کیشوت بیش از هر اثر غیردراماتیکی، دستخوش تغییر و ویرایش شد. ورژن پتیپا و مینکوس از این قافله سالم بیرون آمد و به رپرتوار کمپانی های بولشوی و کیروف راه یافت، چرا که از لحاظ ترتیب بندی قطعات و گرافیک برتر بود. در دهه 1930 طراح حرکت آمریکایی-ایرلندی، نینته د والویس، نسخه ناتمامی از دون کیشوت را کارگردانی نمود.
پس از نسخه سال 1961 U.S.S.R، رودولف نوریو دون کیشوت را به رپرتوار تئاتر وین و تئاتر استرالیا اضافه نمود. او که به اجراگران مرد وفادار بود، نقش زن ها را در این نمایش کمرنگ، قسمت معرفی و بخش های تقلیدی و تکراری را حذف، و نقش خود به عنوان بازیلیو را برجسته تر ساخت. در 1965، کارگردان مشهور، جورج بلنچین، نسخه پتیپا از دون کیشوت را با همکاری سوزانه فارل با اضافه کردن بخش هایی از طنز هجوآمیز سروانتس طولانی تر کرد.
میخائیل باریشنیکوف، سولویست روس-لتونیایی کمپانی کیروف، در سفری به غرب در سال 1980، دون کیشوت را همراه با کمپانی تئاتر کلاسیک آمریکا و با کمک کارگردان هنری، النا چرنیشوا، اجرا نمود. در این اجرای خاص، او در میان صحنه به ایفای نقش پرداخت و بخش های هجو اجرا نیز کاسته شده بود. این نمایش باشکوه تا سال 2011 در رپرتوار کمپانی تئاتر کانادا و American Ballet Theater قرار داشت.
برگرفته از کتاب The Encyclopedia of World Ballet
نوشته Mary Ellen Snodgrass
ترجمه و تلخیص از گروه روبان
طراح گرافیکی: www.cierashaver.com
تئاتر مارینسکی، تئاتر بولشوی ، American Ballet Theater ، Kirov Ballet